Zmiany w wyborach: przedstawiamy projekt PiS (cz.2)

Zmiany przepisów ustawy Kodeks wyborczy

Zmiany, które zawarte są w projekcie, w części dotyczącej zmian w Kodeksie wyborczym można zakwalifikować do dwóch kategorii. Pierwsza dotyczy materialnego zabezpieczenia woli politycznej obywateli w szczególności w postaci oddanego głosu i zawiera się w zmianach odnoszących się do formy i zabezpieczenia kart do głosowania, wyposażenia technicznego lokali wyborczych, trybu obliczania głosów itp.  Druga kategoria dotyczy strony podmiotowej, czyli odnosi się m.in. do organów wyborczych i innych podmiotów biorących udział w wyborczych procedurach, np. zmiany w odniesieniu do ustroju Państwowej Komisji Wyborczej i komisji niższego rzędu (terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych), mężów zaufania, rozdzielenia funkcji komisarzy wyborczych – na wojewódzkich i powiatowych komisarzy wyborczych oraz przydzielenia im odpowiednich uprawnień, utworzenie instytucji urzędników wyborczych itp.

Zniesienie głosowania korespondencyjnego. Wnioskodawcy uznają, głosowanie korespondencyjne w istotny sposób zwiększa ryzyko nieprawidłowości. Wyborcy powinni oddawać swój głos poprzez akt osobistego uczestnictwa w procesie wyborczym. Prawo do głosowania przysługujące osobom, które z powodów od siebie niezależnych nie będą mogły udać się do lokalu wyborczego zostanie zagwarantowane poprzez instytucję głosowania przez pełnomocnika.

Zabezpieczenia w odniesieniu do zmian obwodów wyborczych oraz ułatwienie dostępności lokali wyborczych wyborcom. Projekt przewiduje zastrzeżenie dotyczące zmiany obwodów wyborczych. Zmiana, będzie mogła nastąpić ze względu na zmianę granic gminy, zmianę liczby wybieranych radnych gminy, zmianę liczby mieszkańców w obwodzie głosowania, zmianę granic okręgów wyborczych w celu dostosowania podziału gminy na stałe obwody głosowania do zmienionych granic okręgów. Zmiana obwodów z powodu zmiany granic gminy będzie mogła nastąpić wyłącznie w zakresie obszaru, którego dotyczy nowy przebieg granicy gminy. O wystąpieniu okoliczności, o których mowa powyżej wójt będzie obowiązany poinformować niezwłocznie powiatowego komisarza wyborczego.

Forma kart do głosowania.

Proponuje się, aby karta do głosowania w wyborach do Sejmu, wyborach do Parlamentu Europejskiego, wyborach do rady gminy, wyborach do rady dzielnicy miasta stołecznego Warszawy, wyborach do rady powiatu lub wyborach do sejmiku województwa w razie potrzeby składała się z odpowiedniej liczby zadrukowanych jednostronnie, trwale połączonych kartek przy czym:

1) na pierwszej kartce karty do głosowania umieszczałoby się odpowiedni tytuł („Karta do głosowania w wyborach…”) oraz spis treści zawierający nazwy zarejestrowanych komitetów wyborczych w kolejności wylosowanych numerów, ze wskazaniem numeru kartki karty do głosowania, na której znajduje się lista kandydatów danego komitetu wyborczego;

2) na drugiej kartce karty do głosowania miałaby znajdować się czytelna informacja o sposobie głosowania i warunkach ważności głosu;

3) na trzeciej i kolejnych kartkach karty do głosowania umieszczałoby się poszczególne listy kandydatów każdego z komitetów wyborczych oraz symbol graficzny komitetu wyborczego.

Równocześnie proponuje się, aby dopisanie znaków na karcie do głosownia w tym w kratce, nie miało wpływu na ważność głosów.

Wydzielenie w ramach obwodowych komisji wyborczych obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie i obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie. Zgodnie z intencją wnioskodawców obwodowa komisja wyborcza będzie składała się z obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie i obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie. Do zadań pierwszej z nich będzie należało m.in. przeprowadzenie głosowania w obwodzie oraz czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu  i czasie głosowania. Z kolei do zadań drugiej będzie należało m.in. ustalenie wyników głosowania w obwodzie i podanie ich do publicznej wiadomości oraz  przesłanie wyników głosowania do właściwej komisji wyborczej.

Obecność członków komisji w takcie głosowania oraz podczas liczenia głosów. Projekt modyfikuje przepis określający wymaganą liczbę członków odpowiedniej obwodowej komisji wyborczej obecnych w lokalu w trakcie głosowania, z co najmniej 3 członków komisji do co najmniej 2/3 jej składu. Zgodnie z założeniami projektu również liczenie głosów będzie musiało się odbywać w obecności co najmniej 2/3 pełnego składu odpowiedniej obwodowej komisji.

Transmisja lub rejestracja z lokalu wyborczego w dniu głosowania. Projekt wprowadza instytucję transmisji z lokalu wyborczego za pośrednictwem publicznie dostępnej sieci elektronicznego przekazywania danych w dniu wyborów począwszy od chwili podjęcia przez obwodową komisję wyborczą czynności poprzedzających rozpoczęcie glosowania  (m.in., sprawdzenie urny, spisu wyborców) aż do czasu podpisania przez komisję protokołu. Szczegółowe informacje o dostępie do transmisji podaje się co najmniej na 24 godziny przed rozpoczęciem głosowania na stronie internetowej Państwowej Komisji Wyborczej. Wnioskodawcy proponują ponadto, aby w przypadku gdyby transmisja z lokalu wyborczego była niemożliwa ze względów technicznych, czynności podejmowane przez komisję były rejestrowane za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Materiały zawierające transmitowany lub zarejestrowany przebieg czynności, będą dokumentami z wyborów i będą przechowywane przez okres do 2 lat lub na wniosek uprawnionych podmiotów do 5 lat.

Sposób liczenia głosów. Projekt wprowadza tryb liczenia wyjętych z urny kart z głosami, określając szczegółowo jej procedurę. Liczenie wyjętych z urny kart do głosowania odbywać się będzie w taki sposób, że przewodniczący obwodowej komisji ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie w obecności członków komisji w liczbie stanowiącej co najmniej 2/3 jej pełnego składu będzie brał do ręki kartę lub kolejno pojedyncze karty do głosowania, pokazywał każdą kartę wszystkim obecnym  i głośno oznajmiał, czy dana karta jest ważna, czy dany głos jest ważny i na kogo został oddany. Każdy z obecnych członków komisji samodzielnie będzie odnotowywał treść oznajmienia przewodniczącego komisji; w każdej chwili będzie mógł żądać przekazania karty do głosowania w celu sprawdzenia.

Mężowie zaufania. Projekt zakłada, że mężowie zaufania będą mieli prawo m.in brać udział we wszystkich czynnościach komisji, do której zostali wyznaczeni (zmiana ta jest bardzo istotna w przypadku mężów zaufania przy komisjach obwodowych, gdyż będą mogli oni uczestniczyć podczas prac komisji również przed dniem głosowania, a nie jak obecnie tylko podczas czynności obwodowej komisji wyborczej w dniu głosowania), być obecnym w lokalu wyborczym w czasie przygotowania do głosowania, głosowania, ustalania wyników głosowania i sporządzania protokołu, być obecnym przy przewożeniu i przekazywaniu protokołu do właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia.

Zmiany dotyczące terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych. Projekt znosi wymóg zamieszkania przez członka terytorialnej i obwodowej komisji na obszarze jej właściwości oraz wprowadza zmiany w liczbie członków poszczególnych komisji - określenie jednej stałej liczby członków każdej właściwej terytorialnej oraz każdej z obwodowych komisji wyborczych – zgodnie z propozycją 9 osób. Projekt zakłada także usunięcie ze składu obwodowych komisji osoby wskazanej przez wójta spośród pracowników samorządowych gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych. Zgodnie z propozycją prawo zgłaszania kandydatów na członków terytorialnych i obwodowych komisji będą miały komitety wyborcze utworzone przez partie polityczne bądź koalicje partii politycznych, z których list odpowiednio w ostatnich wyborach: wybrano radnych do sejmiku województwa, z tym że kandydatów będzie można zgłaszać tylko na obszarze województwa, na terenie którego komitet wyborczy wprowadził w ostatnich wyborach radnych do sejmiku województwa; albo wybrano posłów do Sejmu. Po jednej osobie będą mogły zgłosić pozostałe komitety wyborcze.

Zarządzenie terminu wyborów do organów jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z założeniem datę wyborów będzie nadal wyznaczał Prezes Rady Ministrów na dzień wolny od pracy; jednak umożliwi się Prezesowi Rady Ministrów możliwość wyboru dnia, kiedy miałyby się one odbyć, przy ograniczeniu, że musi to być dzień przypadający nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż na 7 dni przed upływem kadencji rad.

Zmiany dotyczące wyboru wójtów, burmistrzów, prezydentów miast. Projektodawcy wprowadzają zasadę dwukadencyjności wójtów, burmistrzów, prezydentów miast. Wprowadzenie limitu dwóch kadencji spowoduje usprawnienie pracy wójta, poprzez intensyfikację jego prac w okresie kadencji, w zakresie przeprowadzenia wszystkich zaplanowanych pomysłów na rozwój społeczności lokalnych. Limit dwóch kadencji pozwoli również na nadawanie nowych impulsów do rozwoju gmin i miast. Wprowadzona kadencyjność zgodnie z założeniem będzie miała zastosowanie po raz pierwszy do wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, przeprowadzonych na obszarze całego kraju, zarządzonych w związku z upływem obecnej kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego, czyli od wyborów mających odbyć się w roku 2018. Ponadto wnioskodawcy proponują zmianę, zgodnie z którą kandydat na wójta będzie mógł kandydować, tylko do rady gminy na obszarze, której kandyduje na wójta.

Zmiany w systemie wyborów do rady gminy. Zlikwidowany zostanie system jednomandatowych okręgów wyborczych, który, zdaniem wnioskodawców, prowadził do sytuacji nieproporcjonalności w wyborze rządzących. Nie uwzględniał wszystkich głosów, a co za tym idzie preferencji wszystkich mieszkańców gminy. Zastosowanie zasady proporcjonalności spowoduje, że rada gminy będzie reprezentantem wszystkich jej mieszkańców. Ponadto w najmniejszych gminach zniknie problem okręgów liczących po kilkudziesięciu wyborców.

Zmiana liczby wybieranych radnych rady gminy,  rady powiatu, sejmiku województwa.  Proponuje się aby zgodnie ze zmianą wskazaną w projekcie w wyborach do rady gminy i sejmiku województwa w każdym okręgu wyborczym wybierało się od 3 do 7 radnych. Proponuje się także zmniejszenie z 10 do 7 maksymalnej liczby radnych powiatowych wybieranych okręgu wyborczym.

Wymogi dotyczące listy poparcia oraz liczba podpisów na liście poparcia w wyborach do rady gminy. Proponuje się, aby każda lista kandydatów była poparta podpisami co najmniej 150 wyborców. Dodatkowo proponuje się,  aby na wykazie podpisów poparcia dla list kandydatów w wyborach do rady gminy nie były umieszczane nazwiska i imiona zgłaszanych kandydatów na radnych.

Inne zmiany:

Kandydat w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego będzie mógł kandydować do organów stanowiących wszystkich jednostek samorządu terytorialnego na obszarze województwa, w którym stale zamieszkuje.

Wprowadzenie przepisu, zakładającego że do limitu wydatków na agitację wyborczą w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego wchodzą wyłącznie wydatki na agitację prowadzoną w formie i na zasadach właściwych dla reklamy w tym w prasie, radio, telewizji oraz na nośnikach materiałów wyborczych wynajmowanych na zasadach komercyjnych.

Wprowadzenie wymogu, zakładającego że w jednym pomieszczeniu może znajdować się lokal wyłącznie jednej obwodowej komisji wyborczej. Jeżeli w jednym budynku znajdowałyby się siedziby dwóch lub więcej obwodowych komisji wyborczych ich lokale powinny znajdować się w oddzielnych pomieszczeniach.

Obowiązek wyznaczenia przez przewodniczącego komisji, członka obwodowej komisji ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie, który przebywając w bezpośredniej bliskości urny będzie zapewniał jej nienaruszalność.

Podawanie przez obwodową komisję ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie w trakcie głosowania frekwencji w głosowaniu.

Możliwość wykorzystywania przez komitety wyborcze przedmiotów i urządzeń, w tym pojazdów mechanicznych, udostępnianych nieodpłatnie przez osoby fizyczne. Komitetom będzie można nieodpłatnie udostępniać także miejsca do ekspozycji materiałów wyborczych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej w zakresie reklamy.

Projekt wprowadza możliwość pozostawienia materiałów wyborczych w tym plakatów itp., po zakończeniu wyborów na nieruchomościach, urządzeniach ogłoszeniowych będących prywatną własnością i za zgodą właściciela tych urządzeń.