Talerhof – tragiczna karta w historii Łemków. Zapraszamy na wykład
LEGNICA. Na wykład pt. „Obóz w Talerhof. Represje wobec Łemków na tle polityki narodowościowej Austro-Węgier w latach 1914-1918”, który wygłosi prof. dr hab. Piotr Szlanta, zaprasza Muzeum Miedzi w Legnicy. Wydarzenie jest częścią obchodów 110. rocznicy internowania Łemków w obozie koncentracyjnym w Talerhof. Odbędzie się 11 października (piątek) o godz. 18 w Akademii Rycerskiej. Towarzyszyć mu będzie koncert Łemkowskiego Zespołu Kameralnego „Kwitoczok” z Państwowej Szkoły Muzycznej im. F. Chopina w Legnicy.
Talerhof to jedna z najtragiczniejszych kart w historii Łemków. To właśnie w tej miejscowości leżącej nieopodal austriackiego Grazu 4 września 1914 r. zorganizowano obóz internowania „dla nielojalnych obywateli monarchii austro-węgierskiej”, który funkcjonował do końca 1917 r. Talerhof to do dziś symbol martyrologii Rusinów. Wśród ofiar obozu znaleźli się m.in. oskarżeni o moskalofilstwo przodkowie Łemków, którzy dziś stanowią jedną z mniejszości etnicznych Dolnego Śląska. Jak wyglądała polityka narodowościowa Austro-Węgier, jakie represje w jej wyniku spotkały żyjącą na terenie Galicji ludność rusińską, opowie prof. dr hab. Piotr Szlanta.
I wojna światowa wstrząsnęła monarchią habsburską i ostatecznie doprowadziła do upadku tego wielonarodowego imperium. Już przed jej wybuchem Wielkiej Wojny multietniczna i multiwyznaniowa, granicząca z Rosją Galicja była terenem intensywnej walki wywiadów. Z jednej strony państwo carów na różne sposoby forsowało tam prawosławie, negowało odrębność narodową Ukraińców i wspierało środowiska prorosyjskie, z drugiej zaś austro-węgierskie władze wojskowe podejrzewały całą ludność rusińską Galicji o prorosyjskie sympatie. W obliczu dotkliwych klęsk, jakie c.k. armia ponosiła w walce z Rosjanami od pierwszych tygodni wojny, jej dowództwo szukało kozła ofiarnego, na którego można by było zrzucić winę za porażki. W związku tym oskarżano Rusinów o masowe szpiegowanie na rzecz Rosjan, co miało stanowić jedną z przyczyn militarnych niepowodzeń wojsk Franciszka Józefa. Represje te dotknęły także Łemków. Wielu z nich zostało deportowanych do obozu internowania w Talerhof pod Grazem w dalekiej Styrii. Trafiały tam (nieraz całe rodziny) najczęściej bez jakiekolwiek wyroku sądowego, na podstawie podejrzeń, w wyniku arbitralnej decyzji władz wojskowych osoby podejrzane o nastroje prorosyjskie. W pierwszym okresie funkcjonowania obozu panowały w nim fatalne warunki mieszkaniowe i sanitarne, co spowodowało wiele zgonów. Więźniowie obozu, ale i uchodźcy wojenni z Galicji różnych narodowości byli w głębi Austrii traktowani wrogo lub co najmniej obojętnie. Wielka Wojna zamiast zjednoczyć narody dwu monarchii wokół osoby cesarza doprowadziła do pogłębienia istniejących podziałów i zaostrzenia konfliktów narodowościowych.
Prof. dr hab. Piotr Szanta to historyk, pracownik Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego, obecnie dyrektor Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu. Zajmuje się min. historią I wojny światowej, dziejami Polski, Niemiec i Austro-Węgier na przełomie XIX i XX w., historią stosunków międzynarodowych w XIX i XX w. Współautor wielu podręczników szkolnych. Autor m.in. Wilhelm II. Ostatni z Hohenzollernów; Tannenberg 1914; „Polakożerca” kontra „wrogowie Rzeszy”. Cesarz Wilhelm II i Polacy 1988-1918. W przygotowaniu: Gorlice 1915.
Organizatorami są: Muzeum Miedzi w Legnicy oraz Talerhofski Komitet – Komitet do upamiętnienia 110. rocznicy internowania Łemków / Rusinów w obozie koncentracyjnym w Talerhofie. Wstęp wolny.
